- ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΤΟΥ ΒΙΟΝΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ?

Η λέξη «βιονικός» χρησιμοποιείται αρκετά συχνά στην εποχή μας, εννοώντας τον άνθρωπο που με τεχνητό τρόπο αποκτά ικανότητες πολύ μεγαλύτερες από αυτές του συνηθισμένου ατόμου.

Θεωρητικά βέβαια, οποιαδήποτε συσκευή αυξάνει τη φυσική ικανότητα ενός ανθρώπου ή διορθώνει ένα ελάττωμά του και γίνεται (έστω προσωρινά) μέρος του σώματός του, μπορεί να χαρακτηριστεί «βιονική», όπως πχ οι φακοί επαφής!

Φυσικά οι σούπερ βιονικές ικανότητες είναι σε άλλο επίπεδο, και ήταν το κρυφό όνειρο πολλών γενεών, όπως δείχνουν τα σχετικά κόμικ κυρίως μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

Τα γνωστότερα απ’ αυτά, Σούπερμαν, Μπάτμαν, Σπάιντερμαν, Κάπτεν Αμέρικα κλπ,  δημιουργήθηκαν κυρίως για να προβάλλουν ένα ηρωϊκό και πατριωτικό προφίλ, αλλά στηρίχθηκαν και στην διαφαινόμενη κυριαρχία της τεχνολογίας πάνω από τις φυσικές ανθρώπινες δυνάμεις.

Θα μπορούσε να είναι σκηνή από την ταινία «η βιονική Σταχτοπούτα», αλλά είναι απλά ο Hugh Herr και η Aimee Mullins, και οι δύο με προσθετικά κάτω άκρα κατασκευασμένα από το τμήμα του ΜΙΤ, Center for Extreme Bionics, που συνδιευθύνει ο Herr. O πρώτος έχασε τα πόδια του σε ηλικία 17 ετών από κρυοπαγήματα ενώ έκανε ορειβασία, ενώ η Aimee σε ηλικία ενός μόλις έτους από κάποια φυσική ανεπάρκεια. Και οι δύο μπόρεσαν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους (η Aimee είναι αθλήτρια, ηθοποιός και μοντέλο), χάρη στη θέλησή τους και την τεχνολογία.

Η βιονική, χρησιμοποιεί πολλές από τις αρχές λειτουργίας των ρομπότ, απλά τα ρομπότ είναι απόλυτα προσαρμοσμένα για συγκεκριμένη εργασία και δεν χρειάζεται να έχουν (ούτε περιορίζονται από) ανθρωπομορφικά στοιχεία. Στη φωτογραφία, ο γιγάντιος ρομποτικός βραχίονας του Διαστημικού Λεωφορείου, με έναν αστροναύτη στην άκρη του.

Σήμερα βέβαια οι σούπερ ήρωες έχουν γίνει πολύ συνηθισμένοι και οικείοι στα παιδιά, προβάλλοντας μάλιστα πολύ πιο έντονα τον άνθρωπο - μηχανή, ή τη μηχανή - άνθρωπο απ’ ότι παλιότερα, καθώς αξιοποιούν (και φυσικά τραβούν στα άκρα) τα σύγχρονα επιτεύγματα και προοπτικές της Βιονικής.

Άλλες επιστήμες που ασχολούνται με τη βελτίωση των φυσικών ικανοτήτων του ανθρώπου είναι η Γενετική, που επεμβαίνει επάνω στον άνθρωπο πριν ακόμα γεννηθεί με σκοπό να τον προφυλάξει από ασθένειες ή ατέλειες και μελλοντικά ίσως να τον βελτιώσει και σαν οργανισμό, και η Βιοτεχνολογία που βελτιώνει το περιβάλλον του ανθρώπου σε σχέση με τη διατροφή του και την προφύλαξή του από ασθένειες.

Η εξέλιξη της σημερινής Βιονικής οφείλεται κυρίως στη σμίκρυνση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, την ανάπτυξη βασικής τεχνητής νοημοσύνης, την αύξηση της ειδικής ισχύος των μπαταριών και την εξέλιξη ελαφριών αλλά πολύ ισχυρών υλικών.

Ίσως, μια από τις παλαιότερες εφαρμογές στοιχειώδους προσθετικής (πολύ πριν γίνει «βιονική»), είναι η αντικατάσταση του ακρωτηριασμένου χεριού ενός πειρατή με τον γνωστό «γάντζο».

Πώς δουλεύει σε γενικές γραμμές ένα σύγχρονο προσθετικό χέρι. Αισθητήρες στα δάκτυλα υποκαθιστούν την αίσθηση της αφής, και στέλνουν στον επεξεργαστή ένα σήμα που «μεταφράζεται» ώστε να γίνει κατάλληλο για την ενεργοποίηση των αντίστοιχων μυών και να επιτευχθεί η κίνηση των δακτύλων και του χεριού.

Βοήθησε επίσης και η αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας και ειδικότερα των θυμάτων ατυχημάτων ή πολεμικής δράσης (ιδιαίτερα μετά τους πρόσφατους πολέμους στον Κόλπο και στο Αφγανιστάν), ώστε να μην παραμένουν καθηλωμένοι στο σπίτι ή στο αναπηρικό καροτσάκι, αλλά να θέλουν να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνική ζωή.

 Κάμερα στα γυαλιά παίζει τον ρόλο του ματιού και στέλνει ασύρματα ηλεκτρονικά σήματα στον αμφιβληστροειδή, που στη συνέχεα στέλνονται μέσω των οπτικών νεύρων στα οπτικά κέντρα του εγκέφαλου, για να δημιουργηθεί η αντίληψη της εικόνας.

Απεικόνιση εμφυτεύματος στον εγκέφαλο για της ενίσχυση της μνήμης. Αν και όχι ακόμα έτοιμο για τον άνθρωπο, δοκιμές σε ποντίκια ήταν επιτυχείς. 

 Γενικότερα, η Βιονική σήμερα αναπτύσεται προς δύο βασικές κατευθύνσεις:

-Την αποκατάσταση της κινητικής, οπτικής, ακουστικής κλπ ικανότητας εξαιτίας ασθένειας, τραυματισμού ή ακρωτηριασμού, και

-Την ενίσχυση της ικανότητας των μυών ή των αισθήσεων υγιών ανθρώπων, ώστε να ανταπεξέρχονται αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις των σωματικά βαριών επαγγελμάτων.

Φυσικά τα παραπάνω μπορεί να συνδυαστούν, και στο μέλλον δεν θα είναι περίεργο οι «ανάπηροι» να είναι σωματικά πιο ικανοί ακόμα και από αρτιμελείς αθλητές!

«Ο μεγαλύτερος εχθρός της γνώσης δεν είναι η άγνοια, είναι η ψευδαίσθηση της γνώσης».
Ο παγκοσμίου φήμης Φυσικός Στήβεν Χώκινγκ που βρίσκεται καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα εξαιτίας μιας σπάνιας ασθένειας, «μιλάει» μέσω φορητού υπολογιστή και ειδικού προγράμματος «καλύτερα από πριν χάσω τελείως τη φωνή μου», όπως λέει ο ίδιος. Από το 2005 που έχασε την κινητικότητα του χεριού του, χρησιμοποιεί μια συσκευή προσαρμοσμένη στο μάγουλό του για να επικοινωνεί με τον υπολογιστή του, αλλά τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με επιστήμονες για να το καταφέρει κατ’ ευθείαν με εγκεφαλικά κύματα, ή εκφράσεις του προσώπου του. Η δυνατότητα να μετατρέπουμε τις σκέψεις μας σε καταγραφή ή ομιλία μέσω υπολογιστή, ήδη έχει κάνει τα πρώτα της βήματα, και η τελειοποίησή της δεν πρέπει να απέχει πολλά χρόνια από σήμερα.

 Εγκεφαλικό τσιπ της DΑRPA (σε επίπεδο νανοτεχνολογίας) που βρίσκεται σε ανάπτυξη σήμερα (αρχές του 2016), και θα πολλαπλασιάσει επί 10.000 τη διακριτική ικανότητα των σημερινών εμφυτευμάτων, επιτρέποντας πολύ λεπτομερέστερη επικοινωνία των προσθετικών άκρων με τον εγκέφαλο.

Ο εξωσκελετός κάτω άκρων μπορεί να βοηθήσει στη μεταφορά μεγάλων φορτίων από ένα άτομο, ιδιαίτερα τους στρατιώτες και τους διασώστες. Κάτω, πλήρης εξωσκελετός.

Ο γνωστός Robocop χαρακτηρίζεται σαν Cyborg από το CYBernetic ORGanism, όρος που χρησιμοποιείται ήδη από τη δεκαετία του ’60, για ένα υβρίδιο μεταξύ μηχανής και ανθρώπου. Αν και ήδη δίνονται δοκιμές με τεχνητά μέλη που ενεργοποιούνται κατ' ευθείαν με τη σκέψη και προορίζονται για ανθρώπους με ακρωτηριασμό ή παράλυση, δεν γνωρίζουμε αν θα φτάσουμε ποτέ (ή αν θα πρέπει να φτάσουμε) στο επίπεδο του Robocop, δηλαδή ένα ανθρώπινο μυαλό να ελέγχει ένα πλήρως τεχνητό σώμα. Θα είναι πάντως μεγάλη επιτυχία της Βιονικής όταν το άτομο με προσθετικά μέλη φθάσει επίσης να τα νιώθει σαν πραγματικά, κάτι που δεν απέχει πολύ στο μέλλον. Για την ιστορία πάντως, η ταινία Robocop καταλήγει ότι ένα ανθρώπινο μυαλό θα είναι πάντα καλύτερο από την τεχνητή νοημοσύνη.

Γ. Μεταξάς